Năm Con Chuột (Canh Tý 2020), hãy cùng Tech Moss bàn luận về con giáp nhỏ bé nhưng rất tinh anh này. Trong 12 con giáp, đây là loài vật được lựa chọn đứng đầu Lục Thập Hoa Giáp. Trong ngành y tế, con người thực sự cần biết ơn loài chuột bé nhỏ này đấy.

Tại sao chuột được lựa chọn để thí nghiệm y học

Khoảng 85% tất cả động vật được sử dụng trong các thí nghiệm là loài gặm nhấm. Và phần lớn trong số chúng là chuột.

Lý do được đưa ra rất thuyết phục. Chuột được sử dụng vì chúng nhỏ nhất. Chúng cũng là một trong những động vật có vú dễ nghiên cứu nhất trong môi trường phòng thí nghiệm. Chuột sinh sản nhanh và đáp ứng nhiều loại nghiên cứu.

Mặc dù có sự khác biệt, các hệ thống cơ thể sinh học chính của chuột hoạt động khá giống các động vật có vú. Sinh sản, nội tiết và tim mạch và hệ thần kinh trung ương đều có cấu trúc và chức năng rất giống nhau. Thậm chí 90% gen chuột và con người có điểm tương đồng.

  Thí nghiệm y khoa trên chuột vẫn được thực hiện hàng ngày

Thí nghiệm y khoa trên chuột vẫn được thực hiện hàng ngày

Tuy nhiên, sử dụng chuột để thí nghiệm thay người không phải là tất cả. Thí nghiệm trên chuột là một đầu mối nhưng không hoàn toàn có thể áp dụng trên người. Trường hợp nghiên cứu thuốc tiên đảo Phục Sinh (một loại thuốc gọi là rapamycin) là một ví dụ. Nó có tác dụng kéo dài tuổi thọ của chuột lên tới 38%. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo loại thuốc này khó dùng cho người vì gây ức chế miễn dịch.

Nghiên cứu về bệnh Alzheimer, được công bố trên Tạp chí Bệnh Alzheimer, cho thấy caffeine có thể làm chậm quá trình tích tụ các mảng protein. Chính các mảng protein này là dấu hiệu của bệnh và gây tổn thương cho não. Những con chuột được cho uống khoảng năm tách cà phê mỗi ngày (chứa khoảng 500mg caffeine) cho thấy giảm gần 50% nồng độ của các mảng protein trong não sau hai tháng.

Mặc dù caffeine là một loại chất tương đối an toàn, chúng ta vẫn chưa biết liều lượng tối ưu chống lại bệnh Alzheimer ở ​​người. Những phụ nữ mang thai và người bị huyết áp cao chắc chắn nên tránh tăng lượng caffeine.

>> Xem thêm:

Có một số lý do tại sao kết quả trên chuột không thể áp dụng trực tiếp sang người. Khi nghiên cứu, liều lượng dùng trên chuột khá cao. Đôi khi còn cao hơn nhiều so với liều lượng an toàn nào cho bệnh nhân. Liều lượng này thậm chí cho phép điều chỉnh tốc độ và kích thước trao đổi chất. Vì mối quan tâm hàng đầu của con người trong các thí nghiệm trên động vật chỉ là chứng minh một phương pháp điều trị hiệu quả.

Nếu bạn nghe một câu chuyện về một con chuột đã được chữa khỏi bệnh với một nhúm muối lớn. Tuy nhiên, một liều lượng muối tương tự không thể được đưa vào con người. Chúng ta cần giảm liều lượng đáng kể để kiểm tra sự an toàn trước khi xem xét tăng liều lượng.

Hạn chế của các thí nghiệm y tế trên chuột

Các thử nghiệm sử dụng động vật có thường tập trung vào một câu hỏi duy nhất. Chẳng hạn như hiệu quả hoặc độc tính. Nhưng để tìm ra một giải pháp y khoa phù hợp với con người, chúng ta còn cần quan tâm tới các tác dụng phụ. Điều này có thể mất nhiều năm để giải quyết.

Năm 2006, Daniel Hackam thuộc Đại học Toronto đã xem xét có bao nhiêu thí nghiệm dựa trên động vật sau đó đã được tiến hành trước khi thử nghiệm thành công ở người. Trong số 76 nghiên cứu được công bố từ 1980 – 2000, 28 nghiên cứu đã được nhân rộng thành công trong các thử nghiệm ngẫu nhiên ở người. Có 14 nghiên cứu thử nghiệm cho kết quả mâu thuẫn. Và 34 thí nghiệm vẫn chưa được thử nghiệm.

Chuột là một con vật có ý nghĩa với ngành y tế

Chuột là một con vật có ý nghĩa với ngành y tế

Cũng có những hạn chế về sinh lý khi thử nghiệm trên chuột. Chúng ta có thể gây biến đổi gen, bằng một mũi tiêm bắp, toàn bộ cơ ở chuột. Tuy nhiên, điều này không hiệu quả đối với con người. Vì sự lan rộng của tác nhân chúng ta tiêm có thể là 4-5mm – kích thước của cơ chuột.

Và trong các lĩnh vực khác, chuột không đủ tinh vi để làm mẫu cho con người. Về hệ thần kinh, chuột được nối dây theo một cách khác. Đối với chúng ta, cảm giác thị giác là vô cùng quan trọng. Bạn sẽ không thể phân biệt một con chuột mù và một con chuột có thị lực tốt. Bởi vì chuột phụ thuộc rất nhiều vào mùi và xúc giác.

Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận tầm quan trọng của chuột trong nghiên cứu y khoa. Cho đến nay, 26 giải thưởng Nobel đã thuộc về những khám phá trong đó nghiên cứu về chuột là chìa khóa. Các nghiên cứu nổi tiếng bao gồm nghiên cứu về vitamin, phát hiện penicillin. Chuột còn giúp phát triển nhiều loại vắc-xin và hiểu vai trò của virus.

Ở cấp độ DNA, chuột ngày càng hữu ích để tìm hiểu cách các gen riêng lẻ hoạt động và tại sao chúng có thể bị sai lệch. Chúng ta có cùng bộ gen với đuôi chuột. Gắn với gen đuôi là một loại bệnh điếc bẩm sinh mà cả chuột và người đều có khả năng mắc phải. Giờ đây, chúng ta đã có thể xác định nguyên nhân gây ra bệnh điếc đó.

Thử nghiệm hiệu quả của thuốc thường được tiến hành trên chuột

Thử nghiệm hiệu quả của thuốc thường được tiến hành trên chuột

Một số tiến bộ y khoa gần đây có công của loài chuột.

Ung thư vú

Một loại thuốc huyết áp quen thuộc có thể đảo ngược tác dụng của một gen có liên quan đến các bệnh ung thư vú. Các thí nghiệm trên chuột đã phát hiện ra rằng các khối u nơi gen AGTR1 hoạt động quá mức đã giảm gần 1/3 khi một loại thuốc có tên Losartan được sử dụng.

Tế bào gốc

Các thí nghiệm trên chuột rất quan trọng trong việc tìm kiếm nguồn mới của tế bào gốc. Đây là nguồn tế bào quý giá cho cả thí nghiệm và ứng dụng y tế. Các nhà khoa học phát hiện ra một loại tế bào gốc mới được tạo ra bằng cách lập trình lại các tế bào da. Tuy nhiên, chúng ta cần chắc chắn liệu nó có hoạt động như tế bào gốc thực sự hay không. Các thí nghiệm trên chuột đã được sử dụng để chứng minh rằng chúng có hiệu quả. Gần đây nhất là những tế bào gốc mới này đã được sử dụng để nhân bản thành công chuột.

Mù lòa

Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác là nguyên nhân chính gây mù lòa. Một loại thuốc làm từ kháng thể chuột đã được tìm thấy. Nó được dùng để làm chậm sự tiến triển của bệnh. Trong bệnh này, một lượng lớn các mạch máu phát triển ở phía sau mắt rò rỉ và gây tổn thương cho các mô khỏe mạnh. Thuốc Lucentis tạo ức chế hóa học cần thiết cho mắt để phát triển các mạch máu mới.

Liệu pháp gen

Chuột đã được sử dụng để phát triển các phương pháp điều trị y tế thế hệ mới. Các nhà khoa học sử dụng các hạt bạc nanomet rỗng để đưa DNA vào tế bào của chuột. Nhờ đó, các nhà khoa học đã tìm cách đảo ngược một số triệu chứng của bệnh máu khó đông. Liệu pháp gen này có thể khắc phục ảnh hưởng của các bệnh gây ra do DNA bị đột biến. Cách này cung cấp một bản sao “chính xác” của vật liệu di truyền đến một vị trí trong cơ thể.

Tự kỷ

Các nhà khoa học đã tìm thấy thêm bằng chứng cho thấy có nhiều hơn một gen liên quan đến chứng tự kỷ. Họ đã tìm thấy hai gen ở chuột. Khi bị đột biến, các gen này gây ra các triệu chứng giống như tự kỷ. Các gen tương tác để ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và xã hội.

Techmoss.net

Tin tức liên quan